نسخه‌های رایگان حقوقی «سایبان عدالت»

 زنی میان‌سال پس از سال‌ها بی‌خبری از همسرش، برای گرفتن قیمومت سه فرزند خردسال و نوجوانش به دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه5 مشهد در بوستان بهار مراجعه می‌کند. آشنا نبودن به مباحث قانونی بر نگرانی‌اش افزوده است. پس از ارائه درخواست قیمومت فرزندان، به دایره سرپرستی در طبقه همکف، اتاق سایبان عدالت، راهنمایی می‌شود، مکانی که وکلای کاربلد ‌به صورت افتخاری در آن خدمت می‌کنند. ساعتی بعد، زن خوشحال از نتیجه مشاوره، این بار مطمئن و آسوده‌خاطر از پله‌ها بالا می‌رود.

بنای سایبان عدالت

اجرای طرح سایبان عدالت با هدف ارتقای معلومات حقوقی جامعه از طریق مشاوره حقوقی به همت نیره عابدین‌زاده، معاون دادستان مشهد و سرپرست دادسرای ناحیه5 مشهد، از بهمن سال 1399 آغاز شد. در این طرح 82 وکیل داوطلب از کانون وکلای دادگستری خراسان رضوی، مرکز وکلای قوه‌قضائیه و سمن‌های حقوقی استان و ترمیمی همراه شدند.

 استقبال خوب وکلا و مردم به همراه نتایج مثبتی که از همان ماه‌های نخست مشخص بود، باعث شد علاوه بر بخش مشاوره حقوقی، قسمت دیگری درباره آموزش درخواست‌کننده‌های حکم قیمومت نیز به خدمات سایبان عدالت افزوده شود.

 در این بخش، متقاضیان قیمومت کودکان کوچک‌تر از سن قانونی و مهجوران، پس از یک آزمون، گواهی سپری کردن دوره آموزشی را دریافت می‌کنند. وظایف سایبان عدالت اما به این دو خلاصه نمی‌شود. در ادامه، وکلای داوطلب قیمومت افتخاری افراد مهجور و یا کودکان کوچک‌تر از سن قانونی را عهده‌دار می‌شوند.

به دنبال قیمومت فرزند

هر روز از سراسر شهر و حتی روستاها و شهرهای اطراف مشهد افرادی برای مشاوره حقوقی یا آموزش قیمومت به سایبان عدالت مراجعه می‌کنند. زهرا خانم یکی از آن‌هاست که به علت نگرانی از سرنوشت فرزندانش، می‌خواهد قیمومت آن‌ها را برعهده بگیرد.

 او برای دومین بار از جاده میامی خود را به ساختمان شوق زندگی می‌رساند با این تفاوت که در نوبت پیش از این، وقتی می‌خواست از پله‌های مجتمع شوق زندگی بالا برود، دل توی دلش نبود و از سرنوشت فرزندانش بیمناک بود اما حالا فهمیده است طبق قانون، می‌تواند سرپرستی فرزندانش را برعهده بگیرد. 

زهرا خانم می‌گوید: «من با قوانین و مراحل قانونی آشنا نیستم. به همین علت، حرف‌های دیگران خیلی نگرانم کرده بود. در هر صورت، برای برخی کارهای قانونی به قیمومت فرزندانم نیاز داشتم. همین باعث شد دل را به دریا بزنم و اولین بار درخواستی را برای سرپرستی‌شان به دایره سرپرستی و معاون دادستان تحویل بدهم. پس از تحویل درخواست، شعبه‌ای که قرار است در آن به پرونده من رسیدگی شود مشخص شد و من همه مشخصات را به همراه فهرست اموال به شعبه دادم. دادیار معرفی‌نامه‌ای برای آموزش در سایبان عدالت به من داد.»

سعید اسدی یکی از 82 وکیل پایه یکی است که با سایبان عدالت همراهی می‌کند. او دفتر وکالت خود را دارد با پرونده‌های حقوقی متعددی که باید به آن‌ها رسیدگی کند

زهرا خانم ادامه می‌دهد: «در سایبان عدالت، دو وکیل با صبر و حوصله به پرسش‌هایم پاسخ دادند. بعد برای آموزش، فیلم و جزوه در اختیارم گذاشتند. سپس آزمونی درباره مسائل قیمومت گرفتند که با کمک خداوند توانستم به آن‌ها پاسخ بدهم و نمره قبولی بگیرم. راستش را بخواهید، وقتی وکیل نمره 20 را زیر برگه من نوشت، خیال کردم هزینه مشاوره است و می‌خواستم آن را بپردازم ولی او با لبخند گفت: اینجا پولی نمی‌گیریم. تنها دعای خیر شما برای ما کافی است.»

سعید اسدی یکی از 82 وکیل پایه یکی است که با سایبان عدالت همراهی می‌کند. او دفتر وکالت خود را دارد با پرونده‌های حقوقی متعددی که باید به آن‌ها رسیدگی کند. با وجود این، هر وقت بتواند، برای خدمت به مردم، در دفتر سایبان عدالت حاضر می‌شود. اسدی می‌گوید: «همکاران من هر کمکی از دستشان ساخته باشد بدون چشمداشت انجام می‌دهند اگرچه متأسفانه در جامعه به واسطه پخش برخی فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی این‌طور برداشت می‌شود که وکلا پول‌دوست هستند و هر کاری انجام می‌دهند برای آن است.»

او توضیح می‌دهد: «وکلای دادگستری در همه امور حقوقی آموزش دیده‌اند. به واسطه همین آموزش‌ها به مراجعانی که سؤال‌های حقوقی دارند پاسخ می‌دهیم. در بخش دیگر، به مراجعه‌کنندگانی که از شعبه دادسرا نامه آموزشی به همراه دارند، به اشکالی که لازم باشد آموزش می‌دهیم، چه با جزوه و فیلم آموزشی چه حضوری. در آخر نیز برای اطمینان از یادگیری مطالب، آزمونی گرفته و گواهی صادر می‌شود. این را هم اضافه کنم که اگر احساس کنیم اموالی وجود دارد که ممکن است به هر شکلی آسیب ببیند، روند آموزش را با جدیت بیشتری مطرح می‌کنیم.»

نیاز به گرفتن وکیل نیست

مرضیه رحیمی با 31 سال سن یکی از جوان‌ترین وکلای سایبان عدالت است. او چهار سال بعد از اینکه گواهی مدرک وکالتش را می‌گیرد به سایبان عدالت می‌آید تا آموزه‌های علمی‌اش را در اختیار دیگران قرار دهد.

 مرضیه رحیمی می‌گوید: «این عشق از زمان تحصیل در رشته حقوق با من بود. دوست داشتم به کسانی که نمی‌توانند هزینه وکیل بپردازند رایگان مشاوره بدهم. این حس همیشه در وجودم بود تا اینکه سال گذشته از طریق کانون وکلای دادگستری استان با سایبان عدالت آشنا شدم. بلافاصله اعلام آمادگی کردم تا به مراجعانی که برای سؤالات حقوقی می‌آیند مشاوره بدهم.»

در این میان برخی از مراجعه‌کننده‌ها از وکلا می‌خواهند خارج از این مجموعه به پرونده آن‌ها رسیدگی کنند که با آن موافقت نمی‌شود. او می‌گوید: «تلاشمان این است طوری به ابهامات مراجعه‌کننده پاسخ دهیم که دیگر نیازی به مشاوره وکیل دیگر نداشته باشند و البته همه این کارها بی‌چشمداشت است.»

آموزش و مشاوره زیر سایبان عدالت

شهین نورانی، مدیر سایبان عدالت، درباره شکل‌گیری این نهاد می‌گوید: «سایبان عدالت مجموعه‌ای است که از ترکیب وکلای داوطلب شکل گرفته است، آن هم با هدف ارتقای معلومات حقوقی جامعه، کمک به بزه‌دیدگان و آسیب‌دیدگان اجتماعی. در ادامه، با توجه به ظرفیت بالای سایبان عدالت و اعتمادی که مدیران قضایی به این مجموعه داشتند، از اردیبهشت 1400 آموزش وظایف قیومین نیز به افرادی که درخواست حکم قیمومت دارند به این واحد سپرده شد. 

در مجموع، این دو بخش تا امروز به بیش از 3 هزار نفر مشاوره و آموزش داده است. این موضوع نشان‌دهنده موفقیت سایبان عدالت است و باعث شد از آبان سال گذشته با نظر خانم عابدین‌زاده، سرپرست دادسرای ناحیه5 مشهد، بخش قیومین افتخاری نیز به وظایف وکلای توانای سایبان افزوده شد. در این بخش چهل وکیل پایه‌یک توانمند نقش‌آفرینی می‌کنند و قیمومت 140 فرد مهجور یا صغیر را به صورت افتخاری برعهده دارند.»